BikeExchange | Geometrinin Anlattıkları
05-03-2022
10:41
Bike Exchange'den Adam Kavanagh, karmaşık geometri çizelgelerinin bize neler anlattığını, geometrinin bisikletin karakterini nasıl etkilediğini ve farklı markaları kıyaslarken hangi ölçüleri daha çok dikkat etmemiz gerektiğini anlatıyor.
Not: Bisiklet geometri çizelgelerini anlatan terimleri ülkemizdeki bisiklet sağlayıcıları tarafından pek sağlanmamakla birlikte, veriler İngilizce dilinde sunulmaktadır. Kafa karıştırmamak açısından bu terimleri genellikle İngilizce dilinde kullanmayı uygun gördük.
Yazı: Adam Kavanagh Çeviri: İbrahim Yılmaz
Bir bisikletin geometrisini bilmek, sürüş hissiyatını, yol tutuşunu ve size ne tür rahatlık sunabileceğini anlamanıza yardımcı olabilir. Ayrıca farklı bisikletleri karşılaştırmanıza ve hangi geometriye en uygun olduğunuzu anlamanıza yardımcı olabilir.
Çoğu geometri grafiği üretici web sitelerinde bulunabilir, ancak çizelgelerin içeriği değişiklik gösterir. Çoğu üretici en azından kadro boyutlarını, alın borusu, sele dikmesi, üst boru, çeki borusu uzunlukları ve aks mesafesi gibi ölçüleri sunar. Daha profesyonel üreticiler stack ve reach ölçümleri, aks açısı, orta göbek verileri ve trail mesafelerini de paylaşırlar.
Rakamların ne olduğunu bilmek başka şey, ne anlama geldiklerini bilmek başka. Bu makale, her bir ölçümün neyi ifade ettiğini ve nasıl alındığını, ayrıca sürüş kalitesini nasıl etkilediğini ve nelere dikkat etmeniz gerektiğini açıklamaktadır. Bu bilgi biraz kuru olabilir, ancak gelecekteki bisiklet satın alımlarınızı bilgilendirmeye yardımcı olacağından ve her tür bisiklet için geçerli olduğundan, bu bilgileri bilmenizde fayda var.
Başlamadan önce, burada bir bisikletin geometrisinin ölçümlerini belirlemede kullanılan temel alanlarını vurgulayan bir anahtar tablo var.
A - Top Tube / Üst Boru
B - Head Tube / Alın Borusu
C - Seat Stay / Üst Çeki Borusu
D - Seat Tube / Sele Dikmesi
E - Down Tube / Alt Boru
F - Fork / Maşa
G - Rear Drop Out / Arka Aks Ucu
H - Chain Stay / Alt Çeki Borusu
I - Centre of Bottom Bracket / Orta Göbek Merkezi
J - Front Drop out / Ön Aks Ucu
Boyut
Bisiklet modellerinin geometri ve boyut açısından aynı olmadığını baştan bilmek önemlidir. Üreticiler, "küçük", "orta" veya "büyük" gibi açıklamalarla veya "51cm", "54cm" veya "56cm" gibi bir ölçüm yoluyla bir bisikletin boyutuna atıfta bulunduğunda, bu ölçüler evrensel değildir veya her marka için başka bir boyutu ifade edebilir. Bu nedenle bir geometri tablosunun nasıl okunacağını bilmek, farklı bisikletleri ve üreticileri karşılaştırırken hayati derecede önemlidir.
Bisiklet kadroları genellikle sele dikmesinin uzunluğunu temsil eden santimetre cinsinden ölçülür. Örneğin bir üretici bir bisikletin sele dikmesi uzunluğunu 51 cm olarak ölçebilir ve ardından bunun 'küçük' bir çerçeve olduğunu açıklayabilir. Aynı ölçüm, üreticiye, bisiklet stiline bağlı olarak M (orta) veya ML (orta/büyük) olarak da tanımlanabilir. Bu nedenle, bir bisikletin belirtilen boyutu, markalar arasında karşılaştırma yaparken çok kullanışlı değildir.
Stack ve Reach
(Yükseklik ve Erişim)
Kadro geometrisinin en temel iki öğesi stack ve reach ölçüleridir. Bu verileri anlamak, farklı üreticiler arasında karşılaştırma yapmanıza ve sele dikmesi ölçümünün ne olduğuna bakılmaksızın size uygun olup olmadığını hemen anlamanıza olanak tanır.
Stack, orta göbek merkezinden alın borusu üst merkezine dikey olarak alınan ölçüyü temsil eder. Bu, bir kadronun ne kadar yüksek olduğunun bir göstergesidir. Örneğin, endurans yol bisikletleri tipik olarak performans odaklı yarış bisikletlerinden daha yüksek stack ölçüsüne sahiptir.
Reach, orta göbek merkezinden alın borusu üst merkezine yatay olarak alınan ölçüdür. Bu, bir kadronun ne kadar uzun olduğunu gösterir. Yol bisikletlerine bakıldığında, performans odaklı yarış bisikletleri, endurans yol bisikletlerine göre kullancının sürüş pozisyonunu germek için tipik olarak daha uzun bir reach ölçüsüne sahip olacak ve aerodinamiği iyileştirmek için daha düşük bir ön profil sunacaktır.
Reach, yukarıda tanımalanan ölçümden farklı olarak bazen kullancının erişim mesafesini belirtmek için de kullanılır. Kullanıcının reach mesafesi, özellikle kullanıcıyı betimler ve selenin ucundan gidon boğazının ucuna kadar ölçülür. Kadronun reach değerinden bağımsız olarak, kullancının reach ölçüsü, sele konumu ve gidon uzunluğu değiştirilerek manipüle edilebilir.
Head Tube
(Alın Borusu)
Alın borusunun bisiklet kullanımını etkileyen iki önemli ölçümü vardır; açı ve uzunluk.
Alın borusu açısı, alın borusunun zemine yaptığı açıyı ifade eder ve genellikle 'geniş' veya 'sığ' olarak tanımlanır. Geniş bir alın borusu açısı, yol tutuşu için daha fazla çaba gerektirir, ancak düşük hızlarda daha iyi performans gösterir. Yüksek hızlarda yol tutuşu için daha iyi olan, daha az çaba gerektiren, yarış bisikletlerinde alın borusu açısı sığ tutular. Dağ bisikletleri, zorlu, teknik patikalarda daha stabil yol tutuşu sağlamak için genellikle yol bisikletinden daha geniş bir alın borusu açısına sahip olacaktır.
Alın borusunun uzunluğu, borunun altından üstüne mesafesidir. Uzun alın borusuna sahip bisikletler, bisikletin ön ucunu yükselterek kullacıyı daha dik bir konuma getirir ve daha konforlu bir sürüş sunar, kısa alın borusuna sahip bisikletler ise bisikletin ön ucunu alçaltır, kullanıcının ön profilini düşürür ve aerodinamiği iyileştirir.
Fork Rake/Offset
(Maşa Ofseti)
Yukarıdaki fotoğraf maşa ofsetinin, trail mesafesine etkisini gösteren bir örnektir.Bu öçü bir bisikletin kullanımında önemli bir faktördür. Fork Rake ölçüsünü anlamak için şaft borusunun merkezinden yere kadar devam eden düz bir çizgi hayal edin. Maşa aksının bu hayali çizgiye paralel uzaklığı, yol bisikletlerinde fork rake ve dağ bisikletlerinde fork offset ölçüsü olarak bilinir. Ofseti artırmak, yol tutuşunu daha hızlı hale getirecek, tersine azaltmak ise yavaşlatacaktır. Daha büyük bir offset aks mesafesini artıracağından, yol tutuşu performansı hikayesinin yalnızca bir parçasıdır.
Trail
(İz Mesafesi)
Trail mesafesi, bisiklet geometrisinin en karmaşık unsuru olabilir. Trail, alın borusu açısı ve fork rake ölçüsünün bir kombinasyonudur ve şaft borusu ekseninin arkasında kalan lastiğin yere temas ettiği bölüm olarak düşünülebilir.
Kısa açıklama, az miktarda trail mesafesi 'hızlı' bir bisiklete eşittir, daha fazla trail ise 'yavaş' bir bisiklete eşittir. Üreticiler, bisikleti kullanıcının sürüş tipine en uygun hale getirmek için alın borusu açısını veya maşa offset ölçüsündeki ayarlamalarla geomterinin sunabileceği optimum trail mesafesi elde ederler.
Bunu hayal etmek için, yarış bisikletlerindeki sığ alın borusu ve geniş offsetli yani hızlı bir yol tutuşa sahip bir yarış bisikleti, kısa bir trail mesafesine sahip olacaktır. Bir endurans bisikleti ise daha 'yavaş' bir yol tutuşa sahip geniş alın borusu açısına ve dar maşa offsetine sahiptir. Maşa ofseti, yol tutuşunu hızını artırmak (veya azaltmak) için de değiştirilebilir. Örneğin dağ bisikletleri, tipik olarak 70 derece ve altında alın borusu açılarına sahiptir, bu nedenle yol tutuşunu hızlandırmak için genellikle maşalar daha geniş offset değerleri ile dengelenir.
'Hızlı' yol tutuş, yüksek hızlarda iyidir, kullancı için daha az efor gerektirir, ancak çok duyarlı olduğu için seğirici olarak tanımlanabilir. 'Yavaş' yol tutuş, bisikleti yönlendirmek için daha fazla çaba gerektirir ancak daha stabildir ve daha yumuşak yol tutuşu sağlar, ancak yüksek hızlarda daha az reaktiftir.
Aşağıdaki resim, daha sığ bir alın borusu açısının trail miktarını nasıl azalttığına ve sonuç olarak bisikletin yol tutuşunu nasıl hızlandıracağına dair bir örnek göstermektedir.
Seat Tube
(Sele Dikmesi)
Sele dikmesi açısı, sele dikmesinin zemine göre açısını ifade eder. Bunu düşünmenin kolay bir yolu, ön ve arka akslar arasında çizilen hayali düz bir çizgiye karşı sele dikmesi açısını ölçmektir. Sele dikmesinin açısı alın borusu açısı kadar değişmez, genellikle 71-74 derece arasında oturur.
Selenin konumunun değiştirilmesi sele borusu açısını fiilen etkileyebilir, yani fiilen daha sığ veya daha geniş olmasını sağlar. Triatletler bunun en büyük kahramanlarıdır ve daha fazla kalça ve hamstring almak için selelerini öne doğru hareket ettirirler.
Sele dikmesi uzunluğu, ya orta göbeğin merkezinden üst borunun sele dikmesi ile birleştiği yerden veya sele dikmesinin tepe noktasına (Orta-Üst veya C-T) kadar ölçülür. Efektif sele dikmesi uzunluğu, stack ölçüsüne benzer başka bir ifadedir; orta göbeğin merkezinden üst borunun en tepe noktasından sele dikmesi ile buluşacağı yere çizilen hayali çizginin mesafesini ölçer.
Top Tube
(Üst Boru)
Üst boru, alın borusu merkezinden sele dikmesi merkezine olan yatay mesafedir. Eğimli bir üst boruya sahip bisikletler tutarsız bilgi sağlayacağından, ölçüm 'efektif' üst boru ölçüsü olarak adlandırılır. Stack ve reach ölçümlerinin verilmediği durumlarda, markalar arasında bisiklet boyutlarını karşılaştırmanın en iyi yolu efektif üst boru ölçümüdür.
Chain Stay
(Çeki Borusu)
Çeki borusu uzunluğu, orta göbek merkezinden arka aksa kadar yatay olarak ölçülür ve aks mesafesinin uzunluğunu dolayısıyla yol tutuşunu etkiler. Uzun çeki borusuna sahip bisikletler daha dengelidir ancak daha uzun bir aks mesafesi yaratırlar, kısa çeki borusuna sahip bisikletler daha keskin yol tutuşu sağlar ve aks mesafesinin uzunluğunu azaltırlar.
Wheelbase
(Aks Mesafesi)
Aks mesafesi, ön ve arka tekerleğin zemine temas noktalarıyla çakışan ön ve arka akslar arasındaki uzaklığı ifade eder. Alın borusu açısı, maşa ofseti, kadro reach ölçüsü ve çeki borusu uzunluğu, aks mesafesini etkiler. Genel olarak konuşursak, 'uzun' aks mesafesine sahip bisikletler denge ve konfor sağlarken, 'kısa' aks mesafesine sahip bisikletler daha keskin yol tutuşu sağlar.
Örneğin, tur ve endurans yol bisikletleri, yarış bisikletlerine göre daha uzun aks mesafesi sunar.
Bottom Bracket Drop
(Orta Göbek Hizası)
Orta göbek hizası, orta göbek merkezi ile ön ve arka akslar arasında çizilen hayali yatay çizgi arasındaki dikey mesafeyi temsil eder. Orta göbek ne kadar alçalırsa, kullanıcıların ağırlık merkezi alçaltıldığından yol tutuşu o kadar iyi olur ve tüm hızlarda daha dengeli bir platform oluşturulur. Orta göbek hizası, bisikletin amacına bağlı olarak 60 mm - 80 mm arasında değişir.
Alçak konum genellikle daha iyi olsa da, bunun viraj alırken pedal boşluğu ile dengelenmesi gerekir, çok düşük bir orta göbek konumu pedalınızın yere temasına ve kazaya neden olabilir.
Genellikle orta göbek konumu, zemin ile orta göbek arasındaki mesafe olan orta göbek yüksekliği ile karıştırılır. Bu, engelleri aşmak zorunda olan dağ bisikletleri için önemli olan bisikletin yerden ne kadar açıklığa sahip olduğunun bir göstergesidir. Orta göbek konumu, lastik hacminden etkilenmediği için daha tutarlı bir ölçüm olarak kabul edilir.
Diğer ölçümler
Bazı ölçümler kadro geometrisinin karakterini etkilemez, ancak geometri çizelgelerinde görünürler, bu yüzden onların üzerinden de geçmenin faydalı olacağını düşündük.
Stem Length
(Gidon boğazı uzunluğu)
Gidon boğazı uzunluğu bisiklet tanımına, markasına ve hatta kadro boyutuna göre değişir ve bu nedenle genellikle bir sürücünün esnekliğine veya sürüş stiline uyacak şekilde değiştirilen ilk şeylerden biridir. Belirtildiği gibi, bisikletin gidon boğazının uzunluğunun arttırılması, kullanıcının erişim mesafesini artırabilir, onları uzatabilir ve daha düşük bir ön profil oluşturabilir. Kullanıcılar ayrıca kısa bir gövdeye ve uzun kollara sahip olabilir veya aşırı esnek olabilir; bu, standart gelen gidon boğazının değiştirilmesi gerekebileceğinin bir başka nedenidir. Tersine, esnekliği zayıf olan bir kullanıcı veya daha dik bir sürüş pozisyonunu tercih edenler daha kısa bir gidon boğazını tercih edebilir.
Farklı gidon boğazı uzunlukları, gidon konumu doğrudan değiştireceğinden bir bisikletin yol tutuşu üzerinde büyük bir etkisi vardır. Bunun için çoğu bisiklet üreticisi, optimum uyum ve yol tutuşuna göre gidon boğazı uzunluğunu seçer ve dolayısıyla gidon boğazını büyük ölçüde değiştirmenin olumsuz etkileri olabilir. Genel olarak konuşursak, daha kısa boğazlar daha hızlı reaksiyon sağlarken, daha uzun boğazlar işleri yavaşlatır.
Handlebar Width
(Gidon Genişliği)
Yol bisikletlerinde gidon genişliği "merkezden merkeze" ölçülür ve "dıştan dışa" olarak adlandırılır. Merkezden merkeze en yaygın ölçüm yöntemidir ve genellikle vites başlarının merkezinden yatay olarak ölçülür. 2 cm'lik bir fark çok farklı hissettirebileceğinden, hangi 'gidon genişliği' ölçümünün tanımlandığını bilmek önemlidir. Bazı markalar alt dropların birbirine mesafesinden ölçüm alır ancak bunun gerçek boyutu da etkileyebileceğini bilmek önemlidir. Gidon genişliği, boğaz uzunluklarına benzer bir düzen izler, bisiklet ne kadar küçükse, gidon o kadar dar olur. Düz gidonlar ise her zaman uçtan uca tam genişlik olarak ölçülür.
Daha dar çubuklar, bir sürücünün ön profilini daraltarak aerodinamiği iyileştirme avantajına sahiptir, ancak rahatsız edici olabilir ve 'seğirmeli' yol tutuşu yaratabilir. Daha geniş çubuklar, daha fazla denge ve daha fazla kaldıraç sağlar; bu, sprint veya tırmanma için harikadır, ancak yol tutuşunu biraz yavaşlatabilir. Tahmin edebileceğiniz gibi, dağ bisikletlerinde yol bisikletlerinden çok daha geniş gidonlar bulunur çünkü denge ve kontrolü artırır.
Handle Bar Reach
(Gidon Erişimi)
Gidon erişimi, yol bisikleti gidonlarında ancak son zamanlarda dikkat çeken bir ölçümdür. Dropların gidon merkezinden ileriye doğru uzandığı mesafeyi ifade eder. Kısa erişimli bir gidona daha uzun bir boğaz eşlik etmesi gerekebileceğinden, gidon boğazı uzunluğu ile yakından ilişkilidir. Tipik olarak, modern endurans yol bisikletleri daha kısa erişimli gidonlarla gelirken, yarış odaklı modeller daha agresif bir sürüş pozisyonuna izin verdiği için hala daha uzun bir erişim kullanırlar.
Cranck Length
(Krank Uzunluğu)
Krank uzunluğu, bisikletin boyutuna ve kullanıcı boyuna göre değişiklik gösterme eğilimindedir. Tipik olarak, grup setleri 165 mm ile 180 mm arasında krank kollarına sahiptir. Çoğu bisiklet 170 mm ile 175 mm arasında kranklarla gelir. 'Doğru' krank uzunluğunu neyin oluşturduğu konusunda çok fazla tartışma var, ancak karar verirken konfor ve verimlilik iki ana öncelik olmalıdır. Dizleriniz, kalçalarınız veya beliniz ile ilgili sorunlar yaşıyorsanız, sele yüksekliği, kadro boyutu gibi olağan faktörlere ek olarak krank uzunluğunuza da bakın. Krank uzunluğunun ayarlanması ayrıca sele yüksekliğinize ve potansiyel olarak gidon yüksekliği ve erişimi gibi diğer alanlara da ayar yapılmasını gerektirir.
Daha uzun kranklar: Daha uzun kranklar, artan kaldıraç nedeniyle daha fazla tork oluşturur, ancak döndürmek için daha fazla kuvvet gerektirir. Krank ne kadar uzun olursa, pedal verimliliğini korumak o kadar zor olur, çünkü daha kısa bir krank ile karşılaştırıldığında pedal çevrimi boyunca tutarlı bir kaldıraç sağlamak daha zordur. Daha uzun krank ayrıca daha fazla hareket aralığı gerektirir ve daha düz bir bacak konumu ile üstte daha dar bir açı üretir. Dar virajlarda yerden yükseklik de azalır. Bir başka olası dönüş sorunu, ayak parmağınız / ayakkabınız ile ön tekerlek arasındaki boşluğun azalmasıdır.
Daha kısa kranklar: Daha kısa kranklar, döndürmek için daha az çaba gerektirir, ancak sonuç olarak daha az kaldıraca sahiptir ve daha az tork üretir. Kranklarınızın çok kısa olduğunun bir işareti, yokuşlarda sorun yaşamıyorken düz yollarda güç üretmede sıkıntı yaşamanız olabilir. Pistçiler, kadanslarını yüksek tutmak ve bir vitesi döndürmek için gereken ilk kuvveti azaltmak için (sabit bir viteste oldukları ve hızları arttıkça veya azaldıkça vites değiştiremedikleriden ötürü) tipik olarak daha kısa krankları tercih edeceklerdir. Daha kısa kranklar, hareket aralığı azaldığından daha az esneklik gerektirir, ancak bu azaltılmış hareket aralığı, aynı zamanda, kalça açısından ödün vermeden veya gücü azaltmadan kullanıcıyı daha agresif bir konuma taşımak için bir fırsat olabilir.